UITDAGING VERBINDT GMB magazine | oktober 2024 SAMEN STERK! Deltaplan Waterketen SLIMMER SAMENWERKEN AAN ZUIVERINGSOPGAVEN BIR Lichtenvoorde GROENGAS ALS ONDERDEEL VAN ENERGIETRANSITIE
4Een groot en meerjarig raamcontract SAMEN LEREN OP DE RWZI’S VAN WATERSCHAP AA EN MAAS 6GMB BioEnergie en Waterschap Vallei en Veluwe SAMEN OP ZOEK NAAR DE MEEST OPTIMALE SLIBVERWERKING 14 Investeren in de toekomst DE TRANSITIE NAAR EMISSIELOOS MATERIEEL 10 BIR Lichtenvoorde GROENGAS ALS ONDERDEEL VAN ENERGIETRANSITIE 18 Focus op ontwikkeling en veiligheid MAATWERKOPLEIDING LEIDINGRENOVATIE 12 Sociaal Plein Tiel SAMENWERKING STICHTING HET SOCIAAL PLEIN TIEL EN SOCIAAL FONDS GMB 8Deltaplan Waterketen SLIMMER SAMENWERKEN AAN ZUIVERINGSOPGAVEN 16 Nieuwbouw IJhorst DUURZAME HOUTBOUW IN DEZE EDITIE www.linkedin.com/company/GMB-eu www.youtube.com/c/GMBUitdagingverbindt @gmb_uitdaging_verbindt © SAMEN STERK! is een uitgave van GMB. Zonder schriftelijke toestemming van GMB is gehele of gedeeltelijke overname van artikelen, foto’s, illustraties en onderwerpen verboden. Disclaimer: wijzigingen voorbehouden. Aan de in deze uitgave vermelde gegevens kunnen geen rechten worden ontleend. Dit magazine is gedrukt op BalanceSilk®, een recycled, helderwit gestreken papier met een zijdemat oppervlak. Het is gemaakt van zorgvuldig voorgeselecteerde recyclede en primaire FSC-gecertificeerde vezels. 2 I Samen Sterk! oktober 2024
WERKGELUK Steeds vaker beseffen bedrijven en organisaties dat de medewerkers het fundament van succes vormen. Onze maatschappij vraagt om veel veranderingen. Veranderingen waar investeringen voor nodig zijn. Onze opdrachtgevers zetten daarom volop werk voor bedrijven zoals GMB in de markt. De energietransitie, behoefte aan schoon oppervlaktewater en drinkwater, de piekbuien en hoge waterstanden: er is een veelheid aan factoren die de vraag in de markt laten toenemen. Het Deltaplan Waterketen heeft hier aandacht voor. Als sector en bedrijf willen we daarom meer medewerkers aantrekken en de medewerkers die bij ons zijn binden en boeien. Naar onze mening is werkgeluk daarbij een belangrijke sleutel. Het draait steeds meer om de zachte aspecten in ons werk. Het gaat om werkplezier. Positieve relaties met collega’s, opdrachtgevers en de medewerkers van onze ketenpartners zijn heel belangrijk. Iedereen wil graag positieve energie krijgen van het werk. De wijze waarop samengewerkt wordt is daarbij zeer van belang. Steeds vaker zien we langetermijncontracten waarbij de relatie centraal staat. Samenwerken op basis van een visie, doelen en gezamenlijk geformuleerde kernwaarden. Het raamcontract met Waterschap Aa en Maas is een mooi voorbeeld. Het gaat om betekenisvol werk. Zeker in de watersector is betekenisvol werk een vanzelfsprekendheid gezien de maatschappelijke behoefte die ingevuld wordt. Samen bezig zijn om die waterprojecten circulair en emissieloos te realiseren is dan de kers op de taart. Bij GMB werken we hard aan de daarvoor benodigde investeringen. We vergeten daarbij de werkomstandigheden van onze medewerkers niet. Goed materieel is daarvoor belangrijk, maar ook fijne werkplekken. Bouwden we vorig jaar in Berkel en Rodenrijs, nu is IJhorst aan de beurt. Circulair, dat spreekt! Het gaat om mooie uitdagingen. Met onze opdrachtgevers denken we ook mee hoe technieken verbeterd kunnen worden. Het ontwikkeltraject voor de verwerking van zuiveringsslib met Waterschap Vallei en Veluwe en RHDHV is een mooi voorbeeld. Wij ontwikkelen samen de techniek waarmee we weer decennia voor uit kunnen. Het gaat om zorg voor elkaar. In de eerste plaats willen we natuurlijk veilig werken. De basisopleiding voor de vakmensen in leidingrenovatie samen met Soma Collega zorgt voor de ontwikkeling van de basisvaardigheden van onze medewerkers. De zorg van onze medewerkers voor mensen buiten onze onderneming krijgt handen en voeten via het Sociaal fonds van GMB. Een concreet project wat we ondersteunen is Het Sociaal Plein in Tiel. Al met al is het realiseren van werkgeluk best hard werken. Maar … uitdaging verbindt! Gerrit-Jan van de Pol Samen Sterk! oktober2024 I 3
Afgelopen maart ondertekenden we met Waterschap Aa en Maas, Eliquo en Mobilis een groot raamcontract van acht jaar. Jantien de Jong, projectleider bij Aa en Maas en Adrie Giljam projectleider bij GMB, vertellen hoe zij ‘De Kr8 van Samen’ - zo heet de samenwerking - inzetten om de rioolwaterzuiveringen uit te breiden met aanvullende zuiveringstrappen.’ Een groot en meerjarig raamcontract SAMEN LEREN OP DE RWZI’S VAN WATERSCHAP AA EN MAAS Jantien de Jong (projectleider bij Aa en Maas) en Adrie Giljam (projectleider bij GMB) 4 I Samen Sterk! oktober 2024
Om te slagen in deze opgave, hebben we de juiste samenwerking met en kennis van de markt hard nodig, maar ook voor onze partners heeft zo’n raamcontract veel voordelen. “ “ Jantien en Adrie treffen elkaar op RWZI Dinther. Hier werkten ze eerder al samen voor de bouw van een PACAS- en een ozoninstallatie. ”Beide installaties helpen om microverontreinigingen, in dit geval medicijnresten, uit afvalwater te verwijderen”, legt Adrie uit. ”Maar dat is niet voldoende.” Schonere beekjes en sloten ”We willen dat het effluent dat wij lozen schoner wordt”, vertelt Jantien. ”Dat is belangrijk om bij te kunnen dragen aan schoner oppervlaktewater en om te voldoen aan de eisen die de Europese Kaderrichtlijn Water hieraan stelt vanaf 2027. Om dit voor elkaar te krijgen, moeten we aanvullende zuiverings- trappen realiseren. Bijvoorbeeld voor de verwijdering van fosfor, stikstof en medicijnenresten. Hier in Dinther komt daarom een nutriëntenfilter en ook op onze andere zuiveringen komen aanvullende zuiveringstrappen. Alles binnen de samenwerking ‘De Kr8 van Samen’.” Elkaars kennis nodig Ongebruikelijk is het niet dat waterschappen raamcontracten in de markt zetten”, zegt Adrie. ”Wat wél nieuw is, is de omvang waarin dit nu gebeurt.” Jantien legt uit dat Aa en Maas hier bewust voor kiest. ”Om te slagen in deze opgave, hebben we de juiste samenwerking met en kennis van de markt hard nodig, maar ook voor onze partners heeft zo’n raamcontract veel voordelen.” Adrie knikt: ”De opstart van een project kost altijd veel tijd en energie. Als dat in één keer kan, voor meerdere projecten tegelijk, scheelt dat enorm. Het voordeel van langdurige samenwerking ook is dat wij Aa en Maas goed leren kennen. Ook in de samenwerking met Mobilis en Eliquo leren we veel van elkaar. Bovendien kunnen we voor langdurige samenwerkingen mensen specifiek opleiden.” Projectoverstijgende ambities Bijzonder is verder dat Aa en Maas vijf projectoverstijgende kennisgebieden heeft benoemd waarop het waterschap zich tijdens de samenwerking met alle partijen wil ontwikkelen. Dat zijn: veiligheid, aanvullende zuiveringsmogelijkheden, uniformering van de werkprocessen, duurzaamheid én assetmanagement en monitoring. Jantien: ”Nu al is gebleken dat je in zo’n groeiproces elkaar versterkt. Neem veiligheid. Wij willen naar dezelfde trede op de veiligheidsladder als GMB en GMB wil zich juist meer ontwikkelen op sociale veiligheid, waar wij meer ervaring mee hebben. Bijvoorbeeld vaker even een rondvraag over hoe iedereen in zijn vel zit. Zo komen we samen tot een completere ambitie.” Start met zandfilter Het project in Dinther is inmiddels gestart. Adrie: ”Het zandfilter dat we hier in 2026 opleveren, is een mooi multidisciplinair project bestaande uit acht zandfilters gevoed door twee aanvoergemalen. De kennis en ervaring die we hierbij opdoen, nemen we ongetwijfeld weer mee naar andere projecten.” Samen Sterk! oktober 2024 I 5
GMB BioEnergie verwerkt al meer dan 30 jaar slib op basis van biologische droging, ofwel compostering. Toen Waterschap Vallei en Veluwe een tender uitschreef voor een onderzoek naar de meest optimale manier van slibverwerking wilde GMB direct meedoen. "Wij zitten niet vast aan de huidige werkwijze en dit was een prachtige kans om te onderzoeken hoe we nog duurzamer kunnen werken", vertelt Martin Wilschut, manager technologie en ontwikkeling bij GMB BioEnergie. GMB BioEnergie en Waterschap Vallei en Veluwe SAMEN OP ZOEK NAAR DE MEEST OPTIMALE SLIBVERWERKING Markt uitdagen Vallei en Veluwe besteedt zijn slibverwerking periodiek aan. Bij de uitvraag in 2021 verbreedde het waterschap de uitvraag; Coert Petri, senior beleidsadviseur Vallei en Veluwe: ”Slib is en blijft enorm belangrijk voor ons. Daarom hebben wij de markt uitgedaagd om, naast de verwerkingsovereenkomst, een ontwikkeltraject te starten naar de optimale manier van slibverwerking. Waarbij naast de duurzaamheid ook aspecten als continuïteit, kosten en de mogelijke (door)ontwikkeling meegewogen moesten worden.” GMB BioEnergie ging de uitdaging graag aan. Martin: ”Ook wij hebben ambitieuze duurzaamheidsdoelen en we hebben ons daarom ook financieel gecommitteerd aan het onderzoek. Net als het waterschap hebben wij enkele tonnen aan onderzoeksbudget vrijgemaakt. Ook hebben we direct de experts van Royal HaskoningDHV bij het team gehaald.” Longlist met 20 technieken Paul Roeleveld, director business development & innovations bij Royal HaskoningDHV: ”In het onderzoek hebben we, in Nederland en internationaal, ca. 20 technieken in kaart gebracht die relevant en haalbaar zijn. Die longlist onderzochten we aan de hand van een Multicriteria-analyse en een Technology Readiness Level (TRL) analyse, een methodiek om de ontwikkelfase van technologieën te bepalen. De lat werd daarbij relatief hoog gelegd, bij een TRL van 7, om te borgen dat de gekozen techniek zich in de praktijk had bewezen.” Het gezamenlijke onderzoeksteam bezocht diverse locaties in Nederland, Denemarken en Duitsland. Martin: ”Die praktijkbezoeken gaven niet alleen een beter beeld van de technieken, maar versterkten ook het teamgevoel. Bovendien ontstonden na afloop in de bus, of ’s avonds in de hotelbar vaak de beste inhoudelijke discussies.” Compostering vooralsnog de beste techniek De longlist werd teruggebracht tot 11 technologieën waarmee 30 mogelijke ketens of ‘treintjes’ samengesteld konden worden. De 8 meest veelbelovende 6 I Samen Sterk! oktober 2024
We weten nu zeker dat in ieder geval de komende jaren de huidige aanpak nog de beste is, ook qua duurzaamheid. “ “ daarvan werden verder uitgewerkt, waarna er uiteindelijk 4 technieken overbleven. Paul: ”Uit de analyse blijkt dat de composteringstechniek die GMB toepast vooralsnog de beste is, waarbij hooguit op detailniveau geoptimaliseerd kan worden. Er zijn voorlopig geen nieuwe en betere technologieën die geschikt zijn voor grootschalig gebruik.” Dat het onderzoek geen nieuwe techniek opleverde is voor Vallei en Veluwe geen probleem. Coert: ”We weten nu zeker dat in ieder geval de komende jaren de huidige aanpak nog de beste is, ook qua duurzaamheid. Bovendien hebben we nu een wetenschappelijk onderbouwde onderzoeksmethodiek ontwikkeld, waarmee we de komende jaren de ontwikkelingen blijven volgen. Ook op andere vlakken streven we continu naar meer circulariteit in onze bedrijfsvoering, daar zien we genoeg aanknopingspunten voor verbetering.” De samenwerking eindigt niet, want het onderzoeksteam onderzoekt in 2027 opnieuw de markt. Martin: ”Een aantal onderzochte technieken viel af omdat ze nog niet volwassen genoeg zijn. We monitoren hoe die technieken zich ontwikkelen en we kijken of er nieuwe technieken bijkomen.” Kennis delen Coert: ”Duurzame slibverwerking speelt natuurlijk breed in ons werkveld. Daarom hebben we experts van andere waterschappen en van organisaties als AquaMinerals en STOWA hun kennis en inzichten in laten brengen. Onze onderzoekervaringen hebben we ook gedeeld, met nieuwsbrieven, webinars en artikelen in vakbladen. STOWA neemt de inzichten ook weer mee in haar onderzoeken.” Samen Sterk! oktober 2024 I 7 Van links naar rechts: Martin Wilschut (manager technologie en ontwikkeling bij GMB BioEnergie), Coert Petri (senior beleidsadviseur Vallei en Veluwe) en Paul Roeleveld (director business development & innovations bij Royal HaskoningDHV)
De waterketen staat de komende tien jaar voor grote uitdagingen. Dat geldt voor de drinkwatermarkt, maar ook voor de zuiveringsmarkt. Omdat slechts een handjevol marktpartijen de projecten kan uitvoeren, moeten waterschappen, aannemers, adviesbureaus en dergelijke, slimmer samenwerken. Het Deltaplan Waterketen biedt hiervoor een basis. Deltaplan Waterketen SLIMMER SAMENWERKEN AAN ZUIVERINGSOPGAVEN Jeroen van der Meer, teamleider projectbureau bij GMB Waterkwaliteit & installaties (WK&I) en Hein van Stokkom, voorheen onder andere secretarisdirecteur van Waterschap Brabantse Delta en nu onafhankelijk adviseur, waren in 2024 beiden betrokken bij de totstandkoming van het concept Deltaplan Waterketen. Forse opgaven Over de opgaven vertelt Jeroen dat veel rioolwaterzuiveringen en hun bijbehorende infrastructuur nog dateren uit de jaren ’80 en ’90. ”Bovenop de grote renovatieopgave komen de ambities van waterschappen op het gebied van energieopwekking en circulariteit. Steeds meer zuiveringen worden daarom omgebouwd tot grondstoffen- en energiefabrieken. Verder moet alle nieuwbouw worden aangesloten op het zuiveringsstelsel. Om microverontreinigingen, zoals medicijnresten, uit het effluent te verwijderen, moeten veel zuiveringen een innovatieve extra stap toevoegen aan het zuiveringsproces. Er komt ook aanvullende Europese regelgeving die dit vereist: De Richtlijn Stedelijk Afvalwater.” Deltaplan Waterketen De opgave is zo groot dat de Samenwerking Waterschapswerken (SWW), met daarin waterschappen, brancheorganisaties en marktpartijen, in 2020 RWZI Zuidoostbeemster 8 I Samen Sterk! oktober 2024
Door meerdere projecten integraal met hetzelfde team uit te voeren, zijn we overall gezien minder tijd kwijt, terwijl we meer kwaliteit leveren. “ “ het Klankbord Zuiveringsmarkt initieerde. Deze Klankbordgroep schreef het Deltaplan Waterketen. Hein: ”Het Deltaplan is een vrijwillig, maar niet vrijblijvend commitment voor samenwerking tussen waterschappen en marktpartijen. Doel: slimmer samenwerken en verder vooruitkijken, zodat we de opgaven aankunnen.” Wederkerigheid in samenwerking Om de programmering van de opgaven beter op elkaar af te stemmen, aanbestedingen efficiënter te laten verlopen en slimmer samen te werken, zijn in het Deltaplan Waterketen een aantal leidende principes geformuleerd. Hein noemt onder andere transparantie en wederkerigheid. ”Wederkerigheid houdt bijvoorbeeld in dat opdrachtgevers de kwaliteit krijgen die zij vragen en voor aannemers dat zij een gezonde boterham verdienen. Daarbij helpt het als opdrachtgevers transparant zijn over de totale hoeveelheid werk die er ligt. Dan kunnen aannemers doelgericht innoveren, het geleerde elders weer inzetten en investeringen terugverdienen. Daar heeft de hele sector profijt van.” Waterschappen kunnen cases indienen Om tot betere aanbestedingen te komen, kunnen waterschappers cases indienen bij het Klankbord Zuiveringsmarkt. ”Inmiddels hebben we in zo’n tien cases geadviseerd over de aanpak en de marktbenadering”, vertelt Hein als onafhankelijk voorzitter van die cases. ”Aanvankelijk betrof het vooral een individuele zuivering, waterfabriek of sliblijn. Inmiddels gaat het steeds vaker om een programma van projecten. Neem Hollandse Delta. Dit waterschap heeft zo’n 20 zuiveringen met een uitgebreide infrastructuur. In onze beoordeling kijken wij naar al deze zuiveringen, slibfabrieken en rioolgemalen in combinatie met gestelde doelen en geldende eisen. Zo kom je op een efficiëntere programmering dan wanneer je elk onderdeel apart aanpakt.” Uitzoomen werkt Waterschappen zijn positief over deze werkwijze en GMB WK&I merkt dat dit werkt. Jeroen: ”Door meerdere projecten integraal met hetzelfde team uit te voeren, zijn we overall gezien minder tijd kwijt, terwijl we meer kwaliteit leveren. Daarbij helpen ook aanbestedingsvormen zoals bouwteams. Voor onze mensen is dit ook nog eens leuker en uitdagender.” Hein: ”Waterschappen kijken nu nog puur naar hun eigen zuiveringen, maar hopelijk kunnen we de opgave in de zuiveringsmarkt ook op regionaal of landelijk niveau gaan bekijken. Net als bijvoorbeeld het Hoogwaterbeschermingsprogramma doet voor de dijken. Daar willen we graag heen.” RWZI Utrecht Samen Sterk! oktober 2024 I 9 Jeroen van der Meer en Hein van Stokkom
BIR Lichtenvoorde GROENGAS ALS ONDERDEEL VAN ENERGIETRANSITIE Jaarlijks 2.800 huishoudens van groengas voorzien Tom Reessink (GMB BioEnergie) en Antoon Peters (Waterstromen) vertellen enthousiast over de nieuwe installatie. Tom: ”Dagelijks leveren vrachtwagens hier organische reststromen in vloeibare vorm aan. In twee grote vergistingstanks, van elk 800 kuub, wordt het biogas geproduceerd. Met de nieuwe groengasinstallatie upgraden we dat biogas naar tussen 2,9 en 3,5 miljoen kuub groengas op jaarbasis. Door dat groengas aan het aardgasnet te leveren worden jaarlijks circa 2.800 huishoudens voorzien van groengas. Dat is dus gas dat niet meer onttrokken hoeft te worden uit Groningen of geïmporteerd wordt uit landen waarvan je liever niet afhankelijk wilt zijn.” Groengas onderdeel van de energietransitie Antoon: ”Voorheen zetten we het biogas om in groene stroom. Dat deden we met (bio) gas-aangedreven WKK’s. Bovendien liepen we tegen de aangescherpte stikstofeisen aan. Om verder te kunnen verduurzamen zochten we naar een alternatief, waarbij we al snel uitkwamen bij groengas. Tevens omdat de overheid groengas als een onderdeel van de energietransitie ziet en daar ook een doelstelling bij heeft gefor- muleerd van 1,6 miljard kubieke meter groengasproductie in 2030. Voor markt- partijen is het prettig om te weten dat de overheid groengas als een bouwsteen ziet in de energiemix en het gebruik ervan stimuleert.” Om de overheidsdoelstelling te behalen moet in Nederland fors worden opgeschaald. Onder voorwaarden kan de aanpak in Lichtenvoorde ook elders worden ingezet. Antoon: ”Technisch gezien is deze installatie niet erg ingewikkeld en maken we gebruik van bestaande technieken. Uiteraard heb je wel een minimale schaalgrootte nodig en moet je rekening houden met de lokale netbeheerder. Want waar je stroom relatief eenvoudig aan het hoogspanningsnet kunt leveren is dat met groengas ingewikkelder. Wat deze locatie bijzonder maakt is de In Lichtenvoorde staat de BIR: de Biologische Industriële Reststoffenverwerking, een industriële vergistingsinstallatie. Dit is een joint venture van GMB BioEnergie en Waterstromen waar jaarlijks 40.000 ton reststoffen wordt verwerkt. Dit voorjaar is hier een groengasinstallatie bijgebouwd waarmee het biogas dat op de locatie wordt opgewerkt naar groengas wordt omgezet. Dit groengas leveren we aan het openbare aardgasnet waarmee we een mooie bijdrage leveren aan de energietransitie. Groengas heeft namelijk dezelfde kwaliteit als aardgas zonder dat voor de productie fossiele brandstoffen nodig zijn. Voor marktpartijen is het prettig om te weten dat de overheid groengas als een bouwsteen ziet in de energiemix. “ “ 10 I Samen Sterk! oktober 2024
synergie tussen de verschillende installaties op het terrein. De combinatie van de BIR met de waterzuiveringsinstallatie van Waterstromen zorgt voor mooie voordelen.” Toekomstige kansen Voor de toekomst zien de heren nog veel meer kansen. Tom: ”Bij het aanvragen van de vergunning voor de ombouw naar groen gas hebben we ingezet op het vergroten van de capaciteit van jaarlijks 40.000 ton naar 100.000 ton. Deze vergunning hebben we ook gekregen. Daardoor hebben we ook de ruimte gecreëerd om vervolgstappen te zetten om de groengasinstallatie uit te breiden. Zo denken we na over digestaatbehandeling, stikstofstripping en vloeibaar CO2 terugwinnen. De groengasinstallatie is ook modulair opgebouwd zodat deze eenvoudig uit te breiden is.” Samen optrekken In het gesprek is niets te merken van het feit dat de heren voor verschillende bedrijven werken. Antoon lacht: ”Dat gevoel hebben we ook helemaal niet, we trekken hier echt als collega’s op.” Tom knikt: ”Iedereen werkt hier vanuit een gedeeld belang. GMB verzorgt de inputstromen en de administratie en Waterstromen is verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering op deze locatie. Zo zijn we in de praktijk één team.” Hij lacht: ”Zo hebben we altijd hele gezellige teamuitjes!” Waterstromen Waterstromen exploiteert vijf industriële waterzuiveringsinstallaties en installaties om organische reststromen te verwerken. De circa 30 mede- werkers werken op locatie en op het hoofdkantoor in Lochem. In Lichtenvoorde beheert Waterstromen de afvalwaterzuivering voor de plaatselijke leerlooierij en in een joint venture met GMB BioEnergie, de Biologische Industriële Reststoffenverwerking (BIR). Antoon Peters (Waterstromen) en Tom Reessink (GMB BioEnergie) Samen Sterk! oktober 2024 I 11
Sociaal Plein Tiel SAMENWERKING STICHTING HET SOCIAAL PLEIN TIEL EN SOCIAAL FONDS GMB Stichting Het Sociaal Plein Tiel is in 2020 opgericht met het doel om stichtingen die voor onze regionale gemeenschap belangrijk zijn zo goedkoop mogelijk te kunnen huisvesten. Nadat in 2020 de stichting de voormalige Gereformeerde Kerk had aangekocht, kwam in 2021 de kans voor een tweede locatie voorbij: het voormalig schoolgebouw Ds. Van ’t Hof Mavo’ aan de Medelsestraat in Tiel. Na een intensieve verbouwing wordt deze sinds medio 2022 verhuurd aan o.a. Voedselbank Rivierenland, kleding- en speelgoedbank ‘Klesteo’ en Schuldhulpmaatje. Het Sociaal Fonds GMB heeft hier een mooie bijdrage aan kunnen leveren. Van links naar rechts: Gerard van der Veer (manager verduurzaming materieel GMB), Mariët Jellema (secretaris kleding- en speelgoedbank Klesteo) Peter Dikker (voorzitter Stichting Sociaal Plein Tiel), Alice van de Pol (coördinator Sociaal Fonds GMB). Niet op de foto: Joke Steigerwald (screener en coördinator Voedselbank Rivierengebied) 12 I Samen Sterk! oktober 2024
Het begon met de vraag of GMB wellicht een container zou kunnen leveren die kon dienen als opslagruimte. “ “ Betrokkenheid Gerard vertelt dat hij enkele jaren geleden via zijn vrouw betrokken raakte bij Klesteo. ‘’Het begon met de vraag of GMB wellicht een container zou kunnen leveren die kon dienen als opslagruimte, maar naarmate de jaren vorderden en onze betrokkenheid groeide, pakten we steeds meer klusjes op.’’ Toen het pand aan de Medelsestraat in gebruik werd genomen en Alice lucht kreeg van betalingsproblemen voor De Voedselbank betreffende de huur kwam ze in actie. ‘’Vanuit het Sociaal Fonds GMB hebben we toen aangeboden om een driejarige bijdrage te leveren aan het betalen van de huur. Ondertussen had ik al met Gerard besproken dat we dit ook voor Klesteo gingen doen en vroegen ons af of we niet nog meer konden betekenen. Dat heeft geresulteerd in het opknappen van het gehele buitenterrein.’’ Fantastische bijdrage partners GMB In samenwerking met partners van GMB is het buitenterrein flink aangepakt. De Keij leverde gratis stelconplaten en Kegelaar leverde gratis zand, puin en grond. Tegen gereduceerd tarief leverde Flora Nova planten, Van der Heijden groenwerk, Van der Wardt het hekwerk, Pauw Dodewaard het straatwerk en Hoveniersbedrijf Bert van de Pol de haag. Toekomstplannen ‘’Los van huur hebben deze organisaties ook te maken met vaste lasten’’ geeft Peter aan. ‘’De volgende stappen zijn dan ook om het pand zo duurzaam mogelijk te maken’’. Alice: ‘’Vanuit het fonds willen we dit project nog meer adopteren. We hebben een aantal jaar de huur betaald en nu gaan we kijken hoe we kunnen helpen met verduurzaming.’’ Klesteo heeft met het betrekken van de nieuwe locatie grote ambities voor de toekomst. Mariët: ‘’De grootste uitdaging is het binnenhalen van de gasten. De drempel om bij ons binnen te stappen is hoog en op dit moment komt alleen het topje van de ijsberg bij ons binnen. Vorig jaar hebben we 1277 bezoeken gehad, maar we kunnen zeker nog meer aan. Ons doel is dan ook om die drempel weg te halen’’. Joke geeft aan dat dit ook voor De Voedselbank geldt. ‘’Vlak na corona bedienden we 159 huishoudens, momenteel zijn dat er ‘slechts’ 59. We gaan daarom sinds kort langs bij verschillende organisaties om meer bekendheid te genereren. En dat werkt, afgelopen week hebben we bijvoorbeeld al negen nieuwe huishoudens erbij gekregen.’’ Wist je dat? Er ook een Sociaal Plein in Opheusden komt? Op de huidige werf van GMB? Met de verhuizing naar Dodewaard in zicht is er ruimte gekomen om dit te bewerkstelligen. Achter de schermen wordt er hard gewerkt aan een plan van aanpak, maar de eerste aanmeldingen van stichtingen die zich hier willen vestigen zijn al binnen! Samen Sterk! oktober 2024 I 13
Rick Selles, materieelbeheerder bij GMB Leidingtechnieken in Kampen, bracht deze zomer drie elektrische vrachtwagens naar samenwerkingspartners. Ze worden omgebouwd tot specifiek materieel voor GMB Leidingtechnieken. Samen met Ronald de Boer, materieelbeheerder bij GMB Leidingtechnieken in Berkel en Rodenrijs, legt hij uit waarom. Rick en Ronald lopen in Berkel en Rodenrijs samen door een hal met materieel. ”Deze elektrische heftruck en die twee elektrische bussen hebben we in de afgelopen drie jaar al aangeschaft”, zegt Ronald enthousiast. ”Onze ambitie, GMB-breed, is om in 2030 geheel emissieloos te werken. Vandaar dat we materieel met verbrandingsmotoren stapsgewijs vervangen door emissieloos materieel.” Vestiging Berkel en Rodenrijs Ronald: ”Om riolen en leidingen voor bijvoorbeeld drinkwater of de industrie te renoveren, brengen we een kous of ‘liner’ in over een bepaalde lengte. Naaldviltkousen harden we tegen de bestaande leidingwand uit met warm water of stoom. Hiervoor gebruiken we nu nog materieel met een verbrandingsmotor, maar dit najaar krijgen we hier e en elektrische stoom-stookunit. Sinds augustus hebben we ook al een grote elektrische heftruck om de zware linerkisten mee te tillen.” Vestiging Kampen ”Ook Kampen heeft al het één en ander aan emissieloos materieel”, vertelt Rick. ‘Daarbovenop komen er in december drie elektrische vrachtwagens: een uv-wagen om glasvezelkousen mee uit te harden, een freesunit en een kraanwagen. Verder komt er komend voorjaar een elektrische inspectiebus, waarmee we de staat van het riool bekijken. Vanaf dan kan er vanuit Kampen één team geheel emissieloos op pad.” Gehecht aan geluid Rick verwacht dat die overstap voor collega’s wellicht even wennen is. Rick: ”Ik weet dat sommigen echt dol zijn op dieselvrachtwagens: die grote verbrandingsmotoren, het geluid, de techniek. Maar, nieuwe vrachtwagens breng ik zelf naar onze ombouwers en ik kan je zeggen: die ruim 600 pk van de nieuwe elektrische vrachtwagen is ook zeer indrukwekkend!” 14 I Samen Sterk! oktober 2024 Investeren in de toekomst DE TRANSITIE NAAR EMISSIELOOS MATERIEEL
Waar en hoeveel kunnen we laden? De mannen zien de transitie naar emissieloos als een proces van doen, leren en bijsturen. Dit betekent volgens Ronald ook dat je goed vooruit moet denken. Wanneer moet je laden en waar? ”Het is lastiger dan je denkt, want laadplaatsen bij tankstations zijn vaak ingericht voor personenauto’s. Je moet trouwens ook goed rekenen. We hebben energie nodig om te rijden, maar onze installaties op het chassis verbruiken óók stroom.” Investeren in de toekomst Hoewel emissieloos materieel ongeveer drie keer zo duur is als materieel met verbrandingsmotoren, doen we deze investeringen graag. Rick: ”Als koploper helpen we de transitie in de markt te versnellen. Gelukkig vragen opdrachtgevers steeds vaker emissieloos uit en werken fabrikanten aan belangrijke oplossingen, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid. Zo maken we deze transitie naar meer duurzaamheid uiteindelijk met elkaar. Mooi om hier onderdeel van te zijn!” Ronald de Boer en Rick Selles Vanaf volgend voorjaar kan er vanuit Kampen één team geheel emissieloos op pad. “ “ Samen Sterk! oktober 2024 I 15
Nieuwbouw IJhorst DUURZAME HOUTBOUW Ramon werkte vanaf 2012 bij GMB BioEnergie, maar sinds twee jaar werkt hij voor heel GMB als projectleider onroerend goed. Een mooie uitdaging, vindt hij. ”In deze rol kan ik veel verbindingen leggen tussen mensen, afdelingen en projecten. Op de nieuwe locatie van GMB Leidingtechnieken in Berkel ben ik bijvoorbeeld druk met het afsluiten van onderhoudscontracten, op locatie Heerjansdam met het vernieuwen van de gehele klimaatinstallatie en hier in IJhorst begeleid ik een compleet nieuwbouwproject.” Tijd voor groei Ramon vertelt dat onze collega’s in IJhorst onder andere last hadden van een verouderde klimaatinstallatie. ”In de winter was het hier te koud en ’s zomers juist te warm. Verder hebben we een aantal jaar terug Gastechnieken overgenomen en willen we blijven doorgroeien. We hebben simpelweg meer ruimte nodig.” Duurzame kennis en ervaring Bij GMB vinden we duurzaamheid heel belangrijk, dus onze eisen voor nieuwbouw liggen wat dit betreft hoog. Ramon: ”Voor onze nieuwbouwlocatie in Dodewaard, die het huidige hoofdkantoor in Opheusden gaat vervangen, hadden we om duurzaamheidsredenen al gekozen voor volledige houtbouw. De hiermee opgedane kennis en ervaring konden we dan ook handig doorvertalen naar IJhorst. Net als kennis op het gebied van de Gemeentelijke Praktijk Richtlijn (GPR) en eisen ‘Gezonde kantoren’, waardoor we in een gezonde werkomgeving comfortabel en productief kunnen werken.” Hoge GPR De GPR-gebouw is een digitaal instrument van de overheid om de duurzaamheidsprestaties van gebouwen in kaart te brengen. We zijn er trots op dat we in Dodewaard minimaal een GPR van 8,5 en in IJhorst minimaal een GPR van 8,1 behalen. In IJhorst, op onze meest noordelijke locatie, groeiden we uit ons jasje. Omdat dit gebouw bovendien zwaar verouderd was, bouwen we nu een nieuw pand dat aan onze belangrijkste wensen voldoet. Ramon Hübner, projectleider onroerend goed: ”Er komt ruimte voor 46 collega’s en het pand, de loodsen en het terrein zijn duurzaam qua ontwerp en inrichting.” Ramon Hübner, GMB projectleider onroerend goed 16 I Samen Sterk! oktober 2024
Duurzame keuzes Om uit te leggen wat het gebouw in IJhorst straks zo duurzaam maakt, somt Ramon een aantal van de gemaakte keuzes op: ✔ Houtbouw: het pand heeft een volledig ruwbouwskelet van hout, afgewerkt met houtskeletbouwwanden en duurzame gevelbekleding. Alleen de begane grondvloer is van beton. ✔ Een luchtwarmtepompinstallatie met een vloerverwarming waarmee we de vloer ook kunnen koelen. We gaan dus helemaal van het gas af. ✔ Een grijswatersysteem. We kunnen straks ruim 20 kuub regenwater opvangen. Genoeg om ook in droge periodes de toiletten te kunnen doorspoelen. ✔ Laadpalen en mogelijk later nog snellaadpalen. Dit omdat ons elektrische wagenpark groeit. ✔ Een groen terrein. Minstens 20% van ons terrein wordt groen. Een van onze eigen ecologen onderzoekt voor dit project welke inheemse plantensoorten we hierbij het beste kunnen kiezen om bij te dragen aan biodiversiteit. ✔ We hebben al zonnepanelen op de hallen. Om meer van onze zelf opgewekte energie te kunnen gebruiken, bijvoorbeeld voor het laden van emissieloos materieel, willen we graag investeren in een batterijopslag. Hiervoor onderzoeken we de mogelijkheden. Collega’s denken mee Uiteraard zijn collega’s betrokken bij de nieuwbouw. Ramon: ”Net als in Dodewaard verzorgt Arcom het ontwerp. Zij hebben goed geluisterd naar onze werkgroepen van toekomstige gebruikers. Collega’s zijn blij met de houtbouw en de open sfeer die binnen wordt gecreëerd door glazen kantoorwanden en de open ruimte die dient als kantine en ontmoetingsruimte. Verder zie je her en der groene plantenwanden en verschillende vergaderplekken. Onze werkgroep interieur buigt zich verder over de inrichting en het meubilair.” Het pand, de loodsen en het terrein zijn duurzaam qua ontwerp en inrichting’. “ “ Samen Sterk! oktober2024 I 17
Wat doe je als bedrijf wanneer je werkzaamheden zo specialistisch zijn dat er geen opleiding voor is? Voor GMB Leidingtechnieken was het antwoord duidelijk: dan ontwikkel je die opleiding zelf. Operationeel manager Niels Hoevenaars: ”We willen dat onze mensen optimaal toegerust zijn om hun werk goed en veilig te verrichten. Daarom hebben we samen met SOMA bedrijfsopleidingen de tweedaagse basisopleiding Leidingrenovatie opgezet.” Focus op ontwikkeling en veiligheid MAATWERKOPLEIDING LEIDINGRENOVATIE Peetjan Vink en Niels Hoevenaars GMB Leidingtechnieken verricht gespecialiseerde werkzaamheden in een relatief kleine markt. Omdat hiervoor nog geen vooropleiding bestaat nam de marktleider zelf het initiatief. Peetjan Vink was als HR-adviseur nauw betrokken bij dit proces. ”Mensgericht ondernemen is het fundament van ons strategisch ondernemingsplan. Fysieke en sociale veiligheid en persoonlijke ontwikkeling zijn daarom speerpunten in ons beleid. Vanuit die visie was het voor ons logisch om dat fundament te versterken met een eigen opleiding.” De opleiding is samen met de afdeling KAM opgezet. Niels: ”Dat was een intensief traject waarbij we in overleg met SOMA bedrijfsopleidingen de inhoud, lesvorm en middelen ontwikkelden.” Veilig en gezond thuis In de opleiding komt het volledige werkveld aan bod. Niels: ”Na een algemene introductie over riool- en leidingstelsels behandelen we de voorbereiding en de uitvoering van de werkzaamheden. Veiligheid en mogelijke risico’s staan daarbij centraal. Ons uitgangspunt is namelijk dat al onze mensen na het werk weer veilig en gezond naar huis gaan.” 18 I Samen Sterk! oktober 2024
We willen dat onze mensen optimaal toegerust zijn om hun werk goed en veilig te verrichten. “ “ Vanaf juni doorlopen vrijwel alle collega’s van Leidingtechnieken de opleiding. Niels: ”Voor onze ervaren collega’s is de materie inhoudelijk natuurlijk bekend. Maar met deze brede deelname versterken we de uniformiteit in onze werkwijzen en in ons begrippenkader, wat de interne verbinding versterkt. Bovendien is het goed om periodiek stil te staan bij bijvoorbeeld gezondheidsrisico’s bij fysieke belasting.” Interactie en herkenbaarheid Peetjan: ”In de lessen is veel interactie ingebouwd. Bovendien hebben we instructievideo’s gemaakt waarin collega Johan Meijer de hoofdrol speelt. Zo brengen we de informatie op herkenbare wijze laagdrempelig over.” Opleiding beschikbaar voor markt en onderwijs De opleiding wordt breed beschikbaar gesteld, aan zowel collega-bedrijven als aan studenten van het SOMA college. Niels: ”Daarmee hopen we een steentje bij te dragen aan de veiligheid in ons werkveld. Daarom hebben we de branchevereniging NSTT ook aangehaakt bij deze ontwikkeling.” Onze mensen zijn de beste ambassadeurs GMB Leidingtechnieken investeert niet alleen met opleidingstrajecten in de medewerkers. Zo volgen het management, projectleiders en uitvoerders een leiderschapsprogramma. Ook is een arbeidsmarktcampagne uitgerold waarin collega’s letterlijk de hoofdrol spelen. Peetjan: ”We willen potentiële werknemers laten zien wat voor belangrijk en mooi werk we doen. Onze eigen mensen die vol trots en passie vertellen zijn natuurlijk onze beste ambassadeurs!” Johan Meijer is een van de hoofrolspelers in de trainingsfilmpjes. ”Heel leuk om hieraan mee te werken! Tegenwoordig ben ik projectcoördinator bij GMB Leidingtechnieken, maar ik heb jarenlang buiten op de projecten gewerkt en deel mijn praktijkkennis graag. Het belangrijkste is dat we allemaal scherp blijven op risico’s tijdens het werk. Mooi aan de trainingen vind ik dat we deze volgen met nieuwe én ervaren collega’s. Zo delen we onderling belangrijke kennis en praktijkervaringen.” Ruben Kuiterman, eerste operator van een UV-team: ”Ik ben trots dat we het voortouw nemen in de ontwikkeling van zo’n opleiding. Zelf heb ik de eerste training inmiddels gevolgd en daarbij zag ik mezelf ook terug in de filmpjes. Ik leg onder andere uit hoe we veilig een packer kunnen inbouwen. Dat is een soort dop die de ingebrachte kous in het riool luchtdicht afdicht. Zo kunnen we kous uitharden met UV-licht. Ik heb ook meegekeken met de vragenlijsten voor de toetsmomenten tijdens de training, zodat de vragen aansluiten bij het niveau van de lesstof en de deelnemers.” Ruben Kuiterman en Johan Meijer Samen Sterk! oktober 2024 I 19
GMB Waterkwaliteit & installaties GMB Waterveiligheid & constructies GMB Haven & industrie GMB BioEnergie GMB Leidingtechnieken GMB Services info@gmb.eu www.gmb.eu
www.gmb.euRkJQdWJsaXNoZXIy MTkxNTk=